Wydarzenie miało miejsce przy ul. Chopina 8 przed domem Walerii i Juliana Czarnych, który w czasie okupacji niemieckiej był jednym z miejsc konspiracyjnej edukacji.
Pomysł upamiętnienia tajnego nauczania zrodził się w 2020 roku, gdy Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego ogłosił ogólnopolski konkurs na ten temat. W konkursie wzięła udział śp. Zofia Chmiel – była uczennica tajnego nauczania, której praca zajęła 7. miejsce w Polsce i 3. w województwie podkarpackim. Uroczystość zbiegła się również ze 120-leciem ZNP.
Podczas przemówienia burmistrz Gminy i Miasta Rudnik nad Sanem Tadeusz Handziak podkreślił, jak ogromne znaczenie miała edukacja w trudnych czasach okupacji.
– Odsłaniamy dziś tablicę upamiętniającą tajne nauczanie prowadzone tutaj w Rudniku nad Sanem, w czasie wojny. To symbol nie tylko odwagi nauczycieli i uczniów, ale także głębokiej wiary naszej społeczności w wartość edukacji, wolności i polskiej tożsamości. Tajne nauczanie było formą cichego oporu wobec okupanta. Było świadectwem niezłomności ducha i siły narodu polskiego, który nie godził się na życie w ciemnocie i zniewoleniu. Dzięki tym cichym bohaterom przetrwała kultura, język, pamięć o wolnej Polsce. Dziś, w wolnym kraju, naszym obowiązkiem jest pamiętać o ich poświęceniu i odwadze. Musimy dbać o prawdę historyczną i przekazywać ją kolejnym pokoleniom, by nigdy nie zapomniano, jak wielką cenę przyszło zapłacić za wolność i prawo do nauki – powiedział burmistrz.
Historię tajnego nauczania przedstawiła zgromadzonym Pani Maria Lachowicz – emerytowana pedagog, członek Zarządu Oddziałowej Sekcji Emerytów i Rencistów ZNP w Rudniku nad Sanem oraz wiceprezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Rudnickiej i redaktor naczelny kwartalnika „Przegląd Rudnicki”.
Podczas uroczystości, uczniowie Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 i Publicznej Szkoły Podstawowej nr 2 w Rudniku nad Sanem przedstawili krótki montaż słowno-muzyczny poświęcony tematowi tajnego nauczania, który spotkał się z ciepłym przyjęciem uczestników.
Głos zabrali również świadkowie tamtych wydarzeń Pani Halina Czarny – Dąbrowiak, która jako dziecko była świadkiem i uczestniczką tajnego nauczania. Opowiedziała poruszającą historię widzianą oczami dziecka oraz lokalni historycy, którzy przypomnieli historie nauczycieli i uczniów, a także metody, jakimi prowadzono zajęcia w ukryciu.
Odsłonięcie tablicy stało się nie tylko aktem upamiętnienia, ale również przypomnieniem o roli edukacji i wartości wolności. Było to wydarzenie pełne zadumy, patriotyzmu i lokalnej dumy z historii własnego regionu – Rudnika nad Sanem – Polskiej Stolicy Wikliny.
Imprezę prowadziła: Grażyna Freyer – Wiceprezes Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego w Rudniku nad Sanem oraz Jadwiga Tarnawska –Przewodnicząca Oddziałowej Sekcji Emerytów i Rencistów ZNP w Rudniku nad Sanem.
